โดย พญ. รัตน์นภัส ตั้งมะโนมานะ
สูตินรีแพทย์ เฉพาะทางด้านมะเร็งนรีเวช
Certified Personal, Pregnant and Postpartum Trainer
การฝากครรภ์ ยิ่งเร็วเท่าไหร่ยิ่งดี และปลอดภัยกับคุณแม่ รวมถึงทารกน้อยในครรภ์มากที่สุดค่ะ
“การฝากครรภ์ ยิ่งเร็วเท่าไหร่ยิ่งดี ปลอดภัยกับคุณแม่ รวมถึงทารกน้อยในครรภ์มากที่สุดค่ะ”
ต้องเตรียมข้อมูลอะไรบ้างในวันตรวจท้องครั้งแรก
สิ่งที่คุณแม่ต้องเตรียมและมีความสำคัญเลยคือ การนึกประวัติประจำเดือนครั้งสุดท้าย โรคประจำตัวและยาที่ใช้ ประวัติครรภ์ก่อน ทั้งในเรื่องของอายุครรภ์น้องที่คลอดครบกำหนดหรือไม่ กี่ปีก่อน น้ำหนักตัวน้องที่คลอด คลอดเองผ่าคลอดและภาวะแทรกซ้อนต่างๆ ถ้าฝากครรภ์ต่อเนื่อง คุณแม่ต้องเตรียมภาพอัลตราซาวนด์น้องครั้งแรก และสมุดฝากครรภ์มาด้วยค่ะ
หมอจะตรวจอะไรให้คุณแม่บ้าง ?
- ตรวจดูว่าตั้งครรภ์จริงหรือไม่ : ทำได้โดยการตรวจปัสสาวะ หรือ เจาะเลือดดูระดับฮอร์โมนการตั้งครรภ์ (ฺBeta-hCG : Beta human Chrionic Gonadotrophin)
ข้อควรรู้ :
- ผลการตรวจมีความไวถึง 99% สามารถตรวจพบการตั้งครรภ์ใน 8-9 วันหลังการไข่ตก ดังนั้น การตรวจการตั้งครรภ์ได้ตอนนี้นั่นเองค่ะ
- ผลบวกลวง คือ คนที่ไม่ได้ท้องก็พบค่าขึ้นสูงได้ค่ะ เช่น มะเร็งบางรังไข่บางชนิด มะเร็งเนื้อรก ผู้ที่เป็นโรคไตขับปัสสาวะได้ไม่ดี ฉีดยาฮอร์โมนบางชนิดเพื่อลดน้ำหนัก เนื้องอกต่อมใต้สมอง เป็นต้น
- ส่วนคนที่ท้องค่านี้ ไม่ได้บอกว่าเป็นการตั้งครรภ์ในมดลูกปกติ อาจจะเป็น ท้องนอกมดลูก ภาวะท้องลม ภาวะแท้ง หรือครรภ์ไข่ปลาอุกที่เจอไม่บ่อยก็ได้ค่ะ ดังนั้น อย่างแรกหลังตรวจพบว่าตั้งครรภ์ แพทย์จะทำการอัลตร้าซาวน์ในอายุครรภ์ 4-5 สัปดาห์ หลังจากประจำเดือนครั้งสุดท้ายค่ะ
ตรวจปัสสาวะยืนยันการตั้งครรภ์ ราคา 200 บาท
ตรวจเลือดยืนยันการตั้งครรภ์ ราคา 1000 บาท
แพตเกจฝากครรภ์ ครั้งแรก ราคา 2,999 บาท (จาก 3,500 บาท)
การนับอายุครรภ์น้อง
บางคนอาจจะคิดว่า หมอนับอายุครรภ์จากวันที่ไข่ตก หรือนับจากเพศสัมพันธ์ครั้งสุดท้าย แต่จริงๆแล้ว แพทย์นับอายุครรภ์จากวันแรกของประจำเดือนครั้งสุดท้ายค่ะ เช่น ประจำเดือนเรามาวันที่ 1 หมดวันที่ 5 เมษายน หมอก็นับจากวันที่ 1 เมษายนเลยค่ะ เป็นวันแรกของอายุครรภ์
- การตรวจอัลตร้าซาวน์ จำเป็นหรือไม่?
จำเป็นค่ะ จากที่กล่าวไปข้างต้นแล้วว่าการตรวจปัสสาวะ ไม่สามารถบอกตำแหน่งของการตั้งครรภ์และการมีชีวิตอยู่ของตัวเด็กได้ หมอจึงอาศัยการอัลตราซาวด์ เพื่อยืนยันอายุครรภ์และตำแหน่งเด็ก รวมถึงยืนยันการมีชีวิตของเด็ก เพื่อนำมาเทียบกับประจำเดือนและกำหนดวันคลอดค่ะ
การอัลตราซาวด์ในไตรมาสแรก (อายุน้อง 14 สัปดาห์แรก) มีความสำคัญ เริ่มตรวจพบน้องได้ที่อายุครรภ์ 4-5 สัปดาห์ โดยจะเป็นถุงไข่แดงก่อน และพบตัวน้องที่อายุครรภ์ 6 สัปดาห์นับจากประจำเดือนค่ะ
นอกจากดูอายุน้อง หมอนำมาใช้ในการดู ท้องผิดปกติ เช่น ท้องลม/ท้องนอกมดลูก ครรภ์ไข่ปลาอุก ครรภ์แฝด และแยกภาวะอื่นๆ เช่น ปวดท้องน้อยตอนท้อง เนื้องอกที่มดลูก ปีกมดลูกและรังไข่ ด้วยค่ะ
* หมายเหตุ: หากไม่พบตัวน้องท้องการอัลตราซาวน์ทางหน้าท้อง หรืออายุครรภ์น้องยังน้อย แพทย์จะทำการอัลซาวน์ทางช่องคลอดร่วมด้วยค่ะ
- การตรวจภายใน
เพื่อดูว่าไม่มีเนื้องอก ติ่งเนื้อหรือมะเร็งซ่อนอยู่ที่ปากมดลูกค่ะ แพทย์อาจตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกร่วมด้วยในผู้ที่ยังไม่เคยตรวจค่ะ
- การเจาะเลือด กล่าวโดยสรุป ดังนี้
- เจาะดูความเข้มข้นเลือด CBC (Complete blood count)
- ตรวจพาหะ ธาลัสซีเมีย (Thalassemia screening) โรคเลือดชนิดหนึ่ง เนื่องจากคนไทยเป้นพาหะได้ถึง 20-25%
- ตรวจค่าการติดเชื้อ เอดส์ ไวรัสตับอักเสบบี ซิฟิลิส (Anti-HIV,VDRL,HBsAg)
- ตรวจค่าน้ำตาล 50 กรัม ในคนท้องที่มีความเสี่ยงสูงต่อการเป็นเบาหวานค่ะ
- ตรวจคัดกรองภาวะดาวน์ซินโดรม
ที่เรารู้จักแพร่หลายกันดีคือการเจาะน้ำคร่ำ ซึ่งมีโอกาสแท้งได้ถึง 0.2 % ค่ะ แต่ด้วยเทคโนโลยีสมัยใหม่ ตอนนี้ เราสาารถเจาะเลือดเพื่อดูความเสี่ยงต่อการมีความผิดปกติทางโครโมโซมได้แล้วค่ะ เรียก การตรวจโครโมโซมทารกในเลือดแม่ (Cell free fetal DNA) หรือที่รู้จักในชื่อของ “นิปเทส” NIPT (Non-Invasive fetal testing) เราจึงนำการตรวจน้ำคร่ำมาใช้เฉพาะเมื่อมีผลเลือดเลือดผิดปกติเท่านั้นค่ะ
การตรวจโครโมโซมทารกในเลือดแม่ (Cell free fetal DNA) หรือที่รู้จักในชื่อของ “นิปเทส” NIPT (Non-Invasive fetal testing)
การเจาะเลือดเพื่อดูความผิดปกติทางโครโมโซมมีทั้งการเจาะเลือด 2 ค่า การเจาะเลือด 4 ค่า ซึ่งการเจาะเลือดนี้ จะได้ผลการตรวจพบสูงสุดเพียง 80% หรือต้องอาศัยการอัลตร้าซาวน์ช่วยเพื่อให้การตรวจพบความผิดปกติดีขึ้น แต่ที่คุณหมอแนะนำอย่างแพร่หลายในปัจจุบันคือ การตรวจโครโมโซมทารกในเลือดแม่ (Cell free fetal DNA) หรือที่รู้จักในชื่อของ “นิปเทส” NIPT (Non-Invasive fetal testing) ค่ะ เพราะมีความแม่นยำได้ถึงมากกว่า 99 เปอร์เซนต์ ว่าน้องไม่มีความผิดปกติของโครโมโซมที่ตรวจ หรือเรียกว่า ความเสี่ยงต่ำ มีประกันผลตรวจว่าถูกต้อง และมีเงินประกันการเจาะน้ำคร่ำหรือหากผลตรวจที่ได้ผิดพลาดให้ด้วยค่ะ
ข้อควรรู้
- อายุครรภ์ที่เจาะตรวจได้ ตั้งแต่ 9 สัปดาห์ เพื่อให้โครโมโซมน้องในเลือดคุณแม่มากขึ้น ส่วนใหญ่ แพทย์จะนัดตรวจที่ 10-13 สัปดาห์ค่ะ
- ผลตรวจ NIPT : เป็นเพียงแค่การตรวจคัดกรอง ดังนั้น ถ้าผลผิดปกติ ต้องมีการเจาะน้ำคร่ำเพื่อยืนยันผลค่ะ
- ผลการตรวจมีโอกาสจะออกเป็น แปลผลไม่ได้ หรือ no call ซึ่งโอากาสเกิดน้อยมาก เกิดจากที่มีโครโมโซมน้องน้อย หรือตรวจเลือดไวเกินไป วิธีการแก้คือการเจาะเลือดคุณแม่ซ้ำ หรือการเจาะน้ำคร่ำค่ะ
- การตรวจบอกเพศทางโครโมโซมได้แม่นยำ 100% ไม่ต้องรอลุ้นตอนอัลตราซาวน์แล้วค่ะ
- มีทางเลือกสำหรับการตรวจอีกแบบคือ การเจาะเลือด 4 ค่า (Quadruple test) คือ การเจาะเลือด ได้แก่ Inhibin A, Beta hCG , uE3 และ AFP แต่พบความผิดปกติได้ต่ำกว่า เพียง 80 เปอร์เซนต์ เท่านั้น และเจาะช่วงอายุน้องมากกว่า 14 สัปดาห์ แต่ข้อดีคือมีราคาถูก เข้าถึงง่ายกว่าค่ะ
แพคเกจตรวจคัดกรองความผิดปกติทางโครโมโซมทารก (NIPT test , non-invasive prenatal testing)* ตรวจเลือดดูความผิดปกติของโครโมโซมทารก
- แพคเกจเจาะเลือด 4 ค่า (Quad test) แม่นยำ 80 % ราคา 4,000 บาท
- แพคเกจเจาะเลือดดูภาวะดาวน์ซินโดรม (NIPT test ) แม่นยำ 99 % ราคา (เริ่มต้น 8,500 บาท) ฟรี! ultrasound 3 มิติ /4 มิติ วันที่ตรวจ NIPT
* ราคารวมค่าบริการและค่าแพทย์แล้ว
** ไม่รวมค่าบริการฝากครรภ์ อัลตราซาวด์2มิติก่อนการเจาะเลือด และค่ายาเวชภัณฑ์บำรุงครรภ์
*** ราคาอาจมีการเปลี่ยนแปลงโดยไม่ต้องแจ้งให้ทีาบล่วงหน้า โปรดสอบถามราคาเจ้าหน้าที่อีกครั้ง
ตารางแสดงอัตราเสี่ยงของภาวะดาวน์ซินโดรม และความผิดปกติของโครโมโซมทุกชนิด เทียบกับอายุมารดา
ที่มา : พ.ต.ท.นพ.เสรี ธีรพงษ์ มูลนิธิหมอชาวบ้าน (https://www.doctor.or.th/article/detail/4247)
จากข้อมูลข้างต้น บอกได้เลยว่าไม่ว่าจะอายุเท่าใดก็มีความเสี่ยงที่น้องจะมีโครโมโซมผิดปกติได้ค่ะ ดังนั้น หากคุณแม่เข้าถึงบริการได้ หมอจึงมีคำแนะนำให้ตรวจคัดกรองภาวะนี้ร่วมด้วยค่ะ
