คลำเจอก้อนได้ที่เต้านม… อันตรายไหมคะ… คุณหมอศัลยกรรมมีคำตอบ….

เรียบเรียงโดย พญ.ภาวินี เหมพรหมราช (หมอพลอย)

ศัลยแพทย์ทั่วไป รพ. หัวหิน

ก้อนเนื้อในเต้านม คืออะไร

ภาวะก้อนเนื้องอกในเต้านม (Breast mass) คือ การที่เกิดเนื้องอกภายในเต้านม ซึ่งก้อนนั้น อาจเป็นถุงน้ำ (cyst) หรือเป็นเนื้อก็ได้ สามารถเกิดได้ในทุกช่วงอายุ บางครั้งก้อนที่คนไข้คลำพบ อาจมาจากเนื้อบริเวณเต้านมหรือเต้านมคัดตึงในช่วงมีประจำเดือน จึงจำเป็นต้องได้รับการจรวจยืนยันโดยแพทย์อีกครั้งหนึ่ง

ความสำคัญของเนื้องอกคือ โอกาสของการเกิดมะเร็ง โดยสามารถคาดการณ์ได้จากปัจจัยต่อไปนี้ อายุมาก ภาวะอ้วน ประวัติมะเร็งเต้านมและมะเร็งรังไข่ในครอบครัว การใช้ยาฮอร์โมนติดต่อกันเป็นเวลานาน มีประจำเดือนก่อนอายุ12 ประจำเดือนหมดหลังอายุ55 มีบุตรคนแรกหลังจากอายุ35 เคยฉายแสงบริเวณหน้าอกมาก่อน อย่างไรก็ดีการจะประเมินว่าก้อนเนื้อมีโอกาสเป็นมะเร็งมากน้อยแค่ไหน อาศัย การตรวจ 3 อย่าง

1. การตรวจร่างกายโดยแพทย์ : ลักษณะก้อนจะบ่งบอกโอกาสของการเป็นมะเร็ง
2. การตรวจทางรังสีวินิจฉัย
3. การตรวจชิ้นเนื้อ

การตรวจทางรังสีมีอะไรบ้าง

อัลตราซาวน์ (ultrasound) : สามารถทำได้ในทุกช่วงอายุ ประเมินก้อนที่ตรวจพบได้ในคนที่เต้านมยังแน่น และยังสามารถ บอกได้ว่าเป็นก้อนเนื้อ หรือถุงน้ำ และยังสามารถ ประเมินในคนที่เป็นเต้านมอักเสปว่ามีหนองหรือไม่

แมมโมแกรม (Mammogram) เป็นเครื่องตรวจ ที่อาศัยอุปกรณ์ในการหนีบเต้านมและฉายรังสีเอกซเรย์ คล้ายๆกับการไปเอกซเรย์ที่โรงพยาบาล ช่วยให้ข้อมูลในแง่ขอบเขตรอยโรค ที่คลำไม่พบ เช่น หินปูน

ใครบ้างที่จำเป็นต้องได้รับการเจาะตรวจชิ้นเนื้อ ?

ในผู้ป่วยที่การตรวจร่างกายหรือการตรวจ ultrasound / mammogram พบว่าเป็นก้อนเนื้อ การเจาะตรวจชิ้นเนื้อก็สามารถช่วยยืนยัน ว่ามีโอกาสเป็นมะเร็งหรือไม่

การรักษา

กรณีตรวจพบก้อนเนื้องอกในเต้านมแบ่งเป็น

1. การตรวจติดตาม กรณีที่ก้อนเนื้องอกนั้นไม่สงสัยมะเร็ง
2. การผ่าตัดเฉพาะเนื้องอกออก
3. การผ่าตัดในผู้ป่วยมะเร็ง

คำถามที่พบบ่อย

Q1 หน้าอกเล็กมีโอกาสเป็นมะเร็งเต้านมน้อยกว่าคนหน้าอกใหญ่ไหมคะ

A1: ขนาดของหน้าอกไม่ได้บ่งบอกความเสี่ยงของการเป็นมะเร็ง เนื่องจากขนาดที่แตกต่างกัน มักเป็นผลจากปริมาณไขมันที่ไม่เท่ากันในหน้าอก อย่างไรก็ดี ในคนที่ขนาดหน้าอกเล็กการคลำก้อนในเต้านมอาจทำได้ง่ายกว่า

Q2 ทำศัลยกรรมหน้าอกมา โอกาสเกิดมะเร็งเต้านมจะเพิ่มขึ้นไหมคะ

A2: ซิลิโคนปัจจุบัน ไม่เพิ่มโอกาสการเกิดมะเร็ง แต่อย่างไรก็ดี หากทำศัลยกรรมมานานกว่า 10 ปี หรือทราบว่าทำซิลิโคนแบบผิวเปลือกทราย จะเพิ่มความเสี่ยงของมะเร็งเต้านมได้ค่ะ

Q3 หมอคลำเต้านมจะแตกต่างกับการคลำด้วยตนเองหรือไม่ และคนไข้จะรู้ได้อย่างไรว่าก้อนที่คลำผิดปกติ

A3: แตกต่างกันในแง่การพบก้อน การแยกก้อนเนื้อปกติและก้อนมะเร็ง หากคนไข้คลำได้ก้อนที่เต้านม ควรมาปรึกษาแพทย์และทำการตรวจรักษาต่อไป

Q4 การตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านมควรเริ่มที่อายุเท่าไหร่ และควรตรวจอะไรบ้าง

A4: ควรเริ่มคัดกรองมะเร็งเต้านมในผู้หญิงที่มีอายุ 35 ปี ขึ้นไป โดยการตรวจทั้ง อัลตราซาวน์(Ultrasound) และแมมโมแกรม (mammogram)

Q5 ถ้าญาติเป็นมะเร็งเต้านม เราควรตรวจหายีนมะเร็งเต้านมหรือไม่

A5: ในกรณีมีญาติสายตรง(ย่า ยาย มารดา พี่สาว น้องสาว ลูกสาว)เป็นมะเร็งเต้านมหรือมะเร็งรังไข่มากกว่าหรือเท่ากับ 2 คน อาจเป็นข้อบ่งชี้ในการตรวจยีน อย่างไรก็ดีโรงพยาบาลที่ตรวจได้มีน้อย และค่าใช่จ่ายสูง จำเป็นต้องให้อายุรแพทย์โรคพันธุกรรมเป็นคนสั่งตรวจ จึงควรพิจารณาเป็นรายๆไป

Q6 ในคนที่ศัลยกรรมหน้าอกมา สามารตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านมได้หรือไม่

A6: สามารถทำได้ โดยการตรวจด้วยตนเอง และ การทำ อัลตราซาวน์(Ultrasound) และแมมโมแกรม (mammogram)