โดย พญ. รัตน์นภัส ตั้งมะโนมานะ
สูตินรีแพทย์ เฉพาะทางด้านมะเร็งนรีเวช
เนื่องจากการตรวจอัลตราซาวนด์ทำได้ง่ายและปลอดภัยกับทั้งคุณแม่และทารก ทำให้สูติ-นรีแพทย์ มักจะทำการประเมินน้องตั้งแต่ช่วงแรกของการท้อง เพื่อประเมินตำแหน่ง ความผิดปกติ และช่วยในการป้องภาวะแทรกซ้อนระหว่างตั้งครรภ์ค่ะ
อัลตร้าซาวน์ทารก (Ultrasound) ควรทำตอนไหน
เริ่มได้ตั้งแต่อายุครรภ์น้อยๆ ตั้งแต่ 4-5 สัปดาห์ นับอายุครรภ์จากวันแรกของประจำเดือนครั้งสุดท้าย
อัลตร้าซาวน์ทารก (Ultrasound)ราคาเท่าไหร่
- แพคเกจค่าตรวจแพทย์ และอัลตร้าซาวน์อัลตร้าซาวน์ทารก 2 มิติ ราคา 2,300 บาท (กรณีเคยฝากครรภ์ที่คลินิก ราคา 1,600 บาท)
- แพคเกจค่าตรวจแพทย์ และอัลตร้าซาวน์อัลตร้าซาวน์ทารก 3 และ 4 มิติ ราคา 3,500 บาท
ฝากครรภ์ และอัลตร้าซาวน์ทารก (Ultrasound)ราคาเท่าไหร่
- แพคเกจค่าแพทย์ฝากครรภ์ครั้งแรก และตรวจอัลตร้าซาวน์ทารก ราคา 2,999 บาท (รวมค่ายาบำรุงครรภ์ และค่าบริการแล้ว)
- แพคเกจค่าแพทย์ฝากครรภ์ และอัลตร้าซาวน์ครั้งต่อไป (กรณีฝากครรภ์ที่คลินิก) ราคา 1,600 บาท
- (รวมค่ายาบำรุงครรภ์ และค่าบริการแล้ว)
* หมายเหตุ :
– ไม่รวมค่ายา วัคซีน และอุปกรณ์เพิ่มเติม กรณีเกิดภาวะแทรกซ้อนจากการตั้งครรภ์
คำถาม
- ทำไมต้องฝากครรภ์ ที่คลินิก Be Born
- ฝากครรภ์ โดยแพทย์ผู้หญิง เฉพาะทางสูตินรีเวช
แพทย์มีประสบการณ์นานกว่า 10 ปี และเพราะเราเข้าใจความต้องการของคนท้อง จึงเลือกหมอผู้หญิง ทำให้ไม่เขินอาย เข้าใจโรค และการเปลี่ยนแปลงของผู้หญิงเมื่อตั้งครรภ์
- สะดวก รวดเร็ว เข้าถึงง่าย
คลินิกมีที่จอดรถไว้คอยบริการผู้มาฝากครรภ์ โดยไม่มีค่าใช้จ่าย
มีการนำระบบการจัดการคลินิกเพื่อค้นหาข้อมูล และเก็บรักษาความลับคนไข้
สรุปประวัติเพื่อไปฝากครรภ์ต่อเนื่องได้ง่าย ทั้งที่ รพ รัฐ และ เอกชน
- เน้น การฝากครรภ์แบบองค์รวม โดยทีมนักกายภาพ
ดูแลก่อนท้องไปถึงหลังคลอด ทั้งการออกกำลังกาย และการรักษา
- อัลตร้าซาวน์ ยืนยันการตั้งครรภ์จำเป็นหรือไม่ ?
จำเป็นค่ะ เนื่องจากหลายปัจจัย ดังนี้
– การประเมินอายุครรภ์ที่ถูกต้องจากประจำเดือนวันแรก ร่วมกับการอัลตร้าซาวน์ มีผลต่อการกำหนดวันกำหนดคลอดที่ถูกต้อง (estimate due date)
– การลงรายละเอียดผู้ป่วย ทั้งเรื่องประวัติโรคประจำตัวและการปรับยาให้เหมาะสม
– การคัดกรองเบาหวาน การให้ยาป้องกันภาวะครรภ์เป็นพิษ การประเมินความเสี่ยงการคลอดก่อนกำหนด
– ให้คำแนะนำอย่างถูกต้องแก่ผู้ป่วย
*การตั้งครรภ์ โดยไม่ได้อัลตร้าซาวน์ก่อนอายุครรภ์ 22 สัปดาห์ หมอจะประเมินกำหนดคลอดได้ยาก หรือเรียกว่า “suboptimal date” เกิดปัญหาช่วงการคลอดตามมาได้ เช่น การประเมินความแข็งแรงของปอดทารกก่อนกำหนด อายุครรภ์ที่สมควรคลอด ว่าเลยกำหนดหรือไม่ และคาดเดากำหนดคลอดไม่ได้ เป็นต้น
** กำหนดคลอด : นับจาก “ประจำเดือนมาวันแรก” บวก 280 วัน จะถูกต้องในหญิงที่ประจำเดือนมาตามปกติ (28 วัน) การตกไข่จะเกิดขึ้นวันที่ 14 ก่อนมีประจำเดือน ดังนั้น คนที่ประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอ จะคาดเดาวันตกไข่ไม่ได้ หรือคนที่จำประจำเดือนไม่ได้ หมอจะได้การอัลตร้าซาวน์เพื่อประเมินอายุครรภ์เด็กแทนค่ะ
(พบว่ามีเพียงครึ่งนึงของผู้หญิงสามารถจำประจำเดือนได้อย่างถูกต้อง)
ดังนั้น อัลตร้าซาวน์จึงมีความจำเป็นในการยืนยันการตั้งครรภ์ และอายุครรภ์ค่ะ
อัลตราซาวนด์ทารกตรวจหาอะไรได้บ้าง?
สำหรับว่าที่คุณแม่ที่ทราบว่าตั้งครรภ์แล้ว Be Born เราเชื่อว่าหากเราได้เห็นความสมบูรณ์ของทารกนั้นก็ทำให้คุณพ่อคุณแม่มีความสุขได้มากขึ้นด้วยเช่นเดียวกัน การอัลตราซาวน์นั้นเป็นทางเลือกที่มีประโยชน์มากในการตรวจสอบทารก ไม่ว่าจะเป็นการบอกการตั้งครรภ์ ความสมบูรณ์ของทารก จนไปถึงตำแหน่งและอวัยวะของทารก(แขน-ขา, ใบหน้า,หัวใจ, เพศ) ทั้งหมดนื้ทำให้คุณพ่อ คุณแม่มั่นใจและทราบถึงความสมบูรณ์ หรือแม้กระทั่งความเสี่ยงสำหรับการดูแลทารกระหว่างที่น้องอยู่ในครรภ์ด้วยค่ะเช่น ทารกศีรษะโตหรือเล็กผิดปกติ, ความพิการต่าง ๆ เช่น แขนขาไม่ครบ แขนขาสั้นกว่าปกติ, จำนวนนิ้วมือนิ้วเท้าเกิน, หัวใจโต เป็นต้น เราสามารถเลือกได้ว่าเราอยากจะได้รูปแบบการอัลตราซาวน์แบบไหนบ้างนะคะ โดยเราแบ่งเป็นแบบมิติ ซึ่งจะมีดังนี้ อัลตราซาวนด์ 2 มิติ, 3 มิติ และ 4มิติ
ขั้นตอนการตรวจอัลตราซาวน์
หลังจากที่เราทราบถึประโยชน์งการอัลตราซาวน์แล้วนั้นขั้นตอนของการตรวจจะเป็นดังนี้
- ขั้นแรกคุณหมอจะทำการนำเจลอัลตราซาวน์ เย็นๆ ลงบนหน้าท้องของคุณแม่ (แนะนำให้ใส่ เสื้อประเภทถอดเพื่อเปิดหน้าท้องได้ง่ายนะคะ) เพื่อที่จะทำการส่งผ่านคลื่นเสียงเข้าสู่ผิวหนัง(ไม่เป็นอันตรายต่อเด็กนะคะเพราะการอัลตราซาวน์เป็นการใช้เครื่องเสียงไม่ใช่รังสี)
- หลังจากนั้นคุณหมอจะกดหัวเครื่องตรวจ(เบาๆ) ลงบนผิวหนังเคลื่อนไปบริเวณที่ต้องการจะตรวจ
- คุณหมอและคุณแม่จะเห็นอวัยวะและน้อง(ทารก) ไปพร้อมๆกัน ซึ่งการตรวจจะใช้ เวลาประมาณ 10 – 30 นาทีค่ะ
อัลตราซาวนด์ 2 มิติ
เรามาเริ่มที่แบบแรก คือ อัลตราซาวนด์ 2 มิติ เราจะได้ภาพหลังจากการอัลตราซาวน์เป็น ภาพขาว- ดำที่เป็น 2 มิติ ภาพจะออกมาเป็นแนวราบหรือภาพแนวขวางเท่านั้น ทำให้เราเห็นถึงการเติบโต การเต้นของหัวใจ เพศ ตำแหน่งของรก สายสะดือ ซึ่งต้องการการอธิบายของคุณหมอเพื่อที่จะเห็นภาพมากขึ้นค่ะ การตรวจ 2 มิติสามารถตรวจได้ทุกไตรมาสเลยนะคะ
อัลตราซาวนด์ 3 มิติ
การตรวจอัลตราซาวนด์ครรภ์แบบ 3 มิติ นอกจากจะเห็นภาพที่มีความกว้างและความยาวแล้ว ภาพจะมีความลึกเพิ่มเติมเข้ามา ภาพที่ได้จะเห็นภาพพื้นผิวด้านนอกของทารกและอวัยวะภายในทารก คุณพ่อคุณแม่จะเห็นหน้าตาของทารกได้ชัดเจนขึ้น เห็นรายละเอียดของอวัยวะของทารกมากขึ้น สามารถเข้าใจรูปภาพได้ง่ายและ ภาพที่ได้ไม่ต้องใช้จินตนาการในการมองเหมือนรูปถ่าย 2 มิติ
อัลตราซาวนด์ 4 มิติ
และก็มาถึงแบบสุดท้าย คือ การตรวจอัลตราซาวนด์ครรภ์แบบ 4 มิติ ภาพที่เราจะเห็นนั้นเป็นภาพ การตรวจอัลตราซาวนด์ครรภ์แบบ 4 มิติ มีหลักการคล้าย ๆ กับการตรวจแบบ 3 มิติ แต่จะสามารถเห็นการเคลื่อนไหวของลูกน้อยในครรภ์ได้ด้วย จึงเรียกว่าอัลตราซาวนด์ 4 มิติ ซึ่งเป็นการเคลื่อนไหวของทารกแบบเรียลไทม์ (real-time) ทำให้สามารถเห็นพฤติกรรมของทารกในครรภ์ได้ เช่น การยิ้ม การขยับแขนขา การหาว การดูดนิ้ว การอ้าปาก นอกจากสามารถเห็นพฤติกรรมของทารกแล้ว ยังสามารถใช้ตรวจโครงสร้างร่างกายของทารกเพื่อวินิจฉัยความผิดปกติต่าง ๆ เช่่น ปากแหว่ง จมูกโหว่ เนื้องอกต่าง ๆ ของทารก เป็นต้น เราแนะนำว่า ควรตรวจในช่วงอายุครรภ์ 28 สัปดาห์เป็นต้นไป
การตรวจอัลตราซาวนด์ทารกในครรภ์แต่ละไตรมาส
การตรวจอัลตราซาวนด์ทารกไตรมาสที่ 1
เป็นการตรวจในช่วงอายุครรภ์ 11 – 13 สัปดาห์ โดยมีจุดประสงค์
- ยืนยันการตั้งครรภ์
- บอกอายุครรภ์ โดยการวัดความยาวของทารกตั้งแต่ศีรษะถึงกระดูกก้นกบ ซึ่งทำให้สามารถกำหนดเวลาคลอดได้ชัดเจนมากขึ้น
- ตรวจสัญญาณชีพของทารก
- ตรวจคัดกรองกลุ่มอาการดาวน์หรือดาวน์ซินโดรม โดยวัดความหนาของต้นคอและกระดูกจมูกของทารก ร่วมกับการตรวจสารชีวเคมีในเลือดของแม่
- ตรวจความผิดปกติของมดลูกและปีกมดลูก
การตรวจอัลตราซาวนด์ทารกไตรมาสที่ 2
เป็นการตรวจในช่วงอายุครรภ์ 18 – 22 สัปดาห์ โดยมีจุดประสงค์
- เพื่อยืนยันอายุครรภ์ในแม่ตั้งครรภ์ที่ฝากครรภ์ช้า ที่ไม่ได้รับการตรวจตั้งแต่ในไตรมาสแรก
- ตรวจตำแหน่งของรก ปริมาณน้ำคร่ำ
- ตรวจดูความสมบูรณ์ของอวัยวะต่าง ๆ ของทารกได้ เช่น หัวใจ สมอง ตับ ไต กระดูกสันหลัง
- ตรวจการไหลเวียนของเลือดที่มาเลี้ยงทารก ซึ่งอาจบอกถึงสาเหตุการเกิดโรคความดันสูงขณะตั้งครรภ์ได้ หรือภาวะที่ทารกโตช้ากว่าปกติ
- ประเมินความเสี่ยงการคลอดก่อนกำหนด ในแม่ตั้งครรภ์ที่เคยมีประวัติการคลอดก่อนกำหนด
การตรวจอัลตราซาวนด์ทารกไตรมาสที่ 3
เป็นการตรวจในช่วงอายุครรภ์ 28 – 32 สัปดาห์ โดยมีจุดประสงค์
- เพื่อตรวจดูพัฒนาการและการเจริญเติบโตของทารก ซึ่งหากทารกมีการเจริญเติบโตช้าจะสามารถเห็นได้ชัดเจนในไตรมาสนี้
- ตรวจการเจริญเติบโตของกระดูก เพื่อประเมินภาวะผิดปกติของกระดูกต่าง ๆ เช่น กระดูกบางมือหรือเท้าอยู่ในท่าผิดปกติ ภาวะเท้าปุก แขนขาสั้น หรือคนแคระ
- ตรวจความผิดปกติที่เกิดขึ้นช่วงหลังของการตั้งครรภ์
- บอกปริมาณน้ำคร่ำ
- ตรวจการเจริญเติบโตของทารกเพื่อเตรียมความพร้อมก่อนคลอด
*ภาพที่นำมาใช้เป็นภาพถ่ายจริง ซึ่งได้รับการอนุญาติจากมารดาแล้ว
** ภาพ 3 และ 4 มิติ มีความแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล และท่าของเด็กในช่วงที่มารดาอัลตร้าซาวน์ รวมถึงเครื่องอัลจร้าซาวน์ที่นำมาใช้ค่ะ
